Λόγος Παράταιρος

«Παράταιρος ο λόγος ο δυνατός/ μέσα σε μια πολιτεία που σωπαίνει» (Γ. Ρίτσος)

8 Μάρτη 2012, «Παγκόσμια ημέρα της γυναίκας» …. “Γυναίκα, αν θες…”: Παλαμάς, Καρούζος, Εγγονόπουλος, Λέοπολ Σενγκόρ και Άλντα Μερίνι…

(«Οι ρίζες των δικαιωμάτων για να δημιουργήσουμε το μέλλον», αφίσα της Ένωσης Γυναικών Ιταλίας)

-Γράφει ο Κωστής Παλαμάς εκεί κάπου στις αρχές του 20ου αιώνα…

«Όσοι φοβούνται πως άμα χειραφετηθούν οι γυναίκες κι έμπουνε κι αυτές με τα όλα τους στον αγώνα της ζωής, θα χάσει η γυναίκα τη χάρη της και την ποίησή της, μου θυμίζουν τα επιχειρήματα του Ruskin και άλλων πως τάχα με τους σιδηροδρόμους και με τον πολιτισμό θα χάσει την ομορφιά η φύση. Και τι είναι το στρώσιμο και το πέρασμα ενός σιδηροδρόμου στ’ απέραντα του φυσικού κόσμου γύρω του; Αφήνω πως μπορεί κανείς να υποστηρίξει πως κι ένα τρένο πλουτίζει τη φύση μ’ ομορφιά.  Ανάλογα κι οι φόβοι για τη χειραφετημένη γυναίκα μου φαίνονται ρομαντικοί. Όπως κι αν αποκατασταθούν οι γυναίκες, σε όλα ισότιμες με τον άντρα, η γυναίκα- το αιώνιο “θηλυκό” του ποιητή- δε χάνεται. Πάντα θα ζει, θα ζώνεται και θα ξεζώνεται.»

(Κ. Παλαμάς, Άπαντα, τ. 10, Γκοβόστης)

 

-Κωστής Παλαμάς, από τα “Σατιρικά γυμνάσματα”

 

“Γυναίκα

 

Γυναίκα, αν θες αντρίκεια να δουλέψεις

για τον ξεσκλαβωμό σου, δε σε φτάνει

να κάψεις, να σκορπίσεις, να ξοδέψεις

 

το χρυσάφι, τη σμύρνα, το λιβάνι

στο νέο βωμό. Μέσα σου πρώτα κάψε

το τριπλό ξόανο που τους δούλους κάνει,

 

Συνήθεια, Κέρδος, Πρόληψη. Και σκάψε,

και του παλιού καιρού τα παραμύθια,

κι ας ειν’ όμορφα, μια για πάντα θάψε.

 

Α! τα μεστά καμαρωτά σου στήθια

βραχνάς τα πνίγει, πνίχ’ τον, πολεμίστρα

για την Αγάπη και για την Αλήθεια.

 

Πάντα μαζί σου κ’ η Ομορφιά η μεθύστρα.

(Κ. Παλαμάς, τ. 5, Γκοβόστης)

 

 

-Νίκος Καρούζος…

 

«Γυναίκα, πείσμα της Ασίας»

 

Είσαι μια ήπειρος του στήθους απ΄ τα βάθη των φυλών
είσαι πλανόδια σαν το φεγγάρι
ο πόνος είναι πλοκαμός κι η αγάπη σου υδράργυρος
γυναίκα, πείσμα της Ασίας.
Όταν αφήνεις ένα βλέμμα στις κοιλάδες να ωριμάζει
καθώς οι άνεμοι το ταξιδεύουν ως τα ύψη
νέμεσαι τα κλαδιά και χύνεις δηλητήρια μες στο φεγγάρι.
Μόνη σα φόνος κατοικείς τη συνείδηση
συνωμοτώντας αντίκρυ στις θεότητες των πουλιών
εσύ με μαύρα ποταμικά μαλλιά
εσύ πάλι και πάλι με σκοτεινά μάτια.
Λέω στον ήλιο να σταθεί χωρίς την αγαθότητα
σχίζοντας το μεγάλο χρώμα του ονείρου
στον ήλιο να σε πολεμήσει με βοερό θειάφι
και να γκρεμίσει όλη τη θύμηση που με παιδεύει.
Να οι καιροί στα βήματα σου μʼ έφεραν
οι φυτικοί δεινόσαυροι τα ουράνια πλάτη
μια δέσμη χαλαρή του αίματος έτοιμη να σκορπίσει
τότε που φώναζα δίχως απόκριση: Θέλω να γίνω γαλάζιος.
Ήρθες να μείνεις ως το θάνατο
με πορφυρές ανταύγειες απʼ τα μέλη
ρώτησα μα δεν έμαθα που βρήκες το σκοτάδι
σε μυστικά ρυάκια κλειδώνεις τον ήχο σου
μόνη με την εκρηκτική φωνή της σιωπής.
Ήρθες να μείνεις ως το μακρινό χάραμα
σώματα πέρασες ακόμη ταξιδεύεις.
Εγώ δεν έζησα κι η ομορφιά της Αττικής είνʼ όλο το ταξίδι μου.
Σε τόσους καημούς τραγουδώντας
δεν ξέρω τʼ όπλο της λησμονιάς.

(Νίκος Καρούζος, Ποιήματα, εκδ. Ίκαρος)

 

 

-Κι ένας ύμνος στη γυναίκα από το Νίκο Εγγονόπουλο…

 

“Ποίημα που του λείπει η χαρά αφιερωμένο σε γυναίκα υπέροχη

δωρήτρια πόθου και γαλήνης

 

αφού το θέλεις

γυναίκα αρμονική και ωραία

έτσι καθώς ένα βράδυ του Μαϊού

ετοποθέτησες απλά και έφυγες

άσπρη ζωντανή γαρδένια

ανάμεσα στα νεκρά λουλούδια

μέσα στο παλιό- ιταλικό μου φαίνεται-

βάζο με παραστάσεις

γαλάζιες τεράτων και χιμαιρών

έλα/ πέσε στα χέρια μου

-αφού το θέλεις-

τη θλίψη του πράσινου βλέμματός σου

τη βαθιά πίκρα των κόκκινων χειλιών σου

τη νύχτα των μυστηρίων που είναι

πλεγμένη μέσα στα μακριά μαλλιά σου

τη σποδό του υπέροχου σώματός σου

 

-Λέοπολ Σεντάρ ΣΕΝΓΚΟΡ (1906-2001, Σενεγάλη)

 

“Μαύρη γυναίκα

 

Γυναίκα γυμνή, γυναίκα μαύρη

ντυμένη με το χρώμα σου, με το σχήμα σου που είναι ομορφιά.

Μεγάλωσα στη σκιά σου, η γλύκα των χεριών σου τύλιγε τα μάτια μου.

Και να! που μες την καρδιά του καλοκαιριού και του μεσημεριού

σε ανακαλύπτω η της επαγγελίας, απ’ την κορφή

ενός αψηλού, φρυγμένου λόφου,

και η ομορφιά σου με κεραυνώνει κατάστηθα

σαν αστραπή αετού.

Γυναίκα γυμνή, γυναίκα σκοτεινή!

Οπώρα ώριμη με τη σφιχτοδεμένη σάρκα

εκστάσεις μουντές μαύρου κρασιού

στόμα που κάνει το στόμα μου λυρικό

πεδιάδα με τους ξάστερους ορίζοντες

πεδιάδα που ανατριχιάζεις στις θερμές θωπείες

του ανατολικού ανέμου.

Ταμ ταμ γλυπτό, ταμ ταμ τεντωμένο

που δονείσαι κάτω από τα δάχτυλα του Νικητή.

Η βαριά, κοντράλτο φωνή σου

είναι το λυπητερό θρησκευτικό τραγούδι της Αγαπημένης.

Γυναίκα γυμνή, γυναίκα σκοτεινή!

Λάδι που καμιά πνοή δε ρυτιδώνει

λάδι γαλήνιο στα πλευρά του αθλητή

στα πλευρά των πριγκίπων του Μαλί.

Ζαρκάδι με τους θείους αρμούς, τα μαργαριτάρια

είναι αστέρια πάνω στη νύχτα του δέρματός σου.

Στη σκιά της κόμης σου, η αγωνία μου

φωτίζεται από τους γειτονικούς ήλιους των ματιών σου.

Γυναίκα γυμνή, γυναίκα μαύρη!

Τραγουδώ την πρόσκαιρη ομορφιά σου

σχήμα που σταθεροποιώ στην αιωνιότητα

προτού η ζηλόφθονη μοίρα σε καταντήσει στάχτη

για να θρέψει τις ρίζες της ζωής.

(Μ. Λαϊνά, Ξένη ποίηση του 20ου αιώνα, εκδ. Ελ. Γράμματα)

 

 

-Δυο ποιήματα της Ιταλίδας ποιήτριας

Alda Merini (1931- 2009):

 

“Χαμόγελο γυναίκας”

 

Χαμόγελο γυναίκας/ χαμογέλα γυναίκα

να χαμογελάς πάντα στη ζωή

ακόμα κι αν αυτή δε σου χαμογελάει

χαμογέλα στους χαμένους έρωτες

χαμογέλα στους πόνους σου, χαμογέλα παντού.

Το δικό σου χαμόγελο θα είναι:

Φως στο δρόμο σου

φάρος για τους χαμένους ταξιδευτές.

Το χαμόγελό σου θα είναι:

Ένα μητρικό φιλί

ένα καρδιοχτύπι για τους αγαπημένους σου

μια αχτίνα του ήλιου για όλους.

 

 “Σε όλες τις γυναίκες

 

Ευαίσθητη, γεμάτη χαρίσματα γυναίκα,

μήτρα του παραδείσου

είσαι ένας κόκκος αμαρτίας

ακόμα και στα μάτια του Θεού

παρά τους άγιους πολέμους σου

για τη χειραφέτησή σου.

Ξεσχίζουν την ομορφιά σου

και απομένεις ένα σκέλεθρο αγάπης.

(από ιταλικό μπλογκ σε μετάφραση δική μου)

 

 

(Στο πανό: «Ελεύθερες…για να υπάρχουμε, ν’ αποφασίζουμε, να επιλέγουμε, ν’ αγωνιζόμαστε»)

Single Post Navigation

4 thoughts on “8 Μάρτη 2012, «Παγκόσμια ημέρα της γυναίκας» …. “Γυναίκα, αν θες…”: Παλαμάς, Καρούζος, Εγγονόπουλος, Λέοπολ Σενγκόρ και Άλντα Μερίνι…

  1. Βασιλεία Γεωργιάδου on said:

    Τελικά, η χειραφετιμένη γυναίκα (έτσι όπως κατήντησε) έχασε και την χάρη της και την ποίησή της αγαπητέ και σεβάσμιε, Κωστή Παλαμά, αν μας ακούς εκεί που βρίσκεσαι. Και τα επιχειρήματα του Ruskin πως τάχα οι σιδηρόδρομοι και ο παλιτισμός θα ασχημήνουν την φύση…… πόσο σωστά ήταν!!
    Και ήταν βέβαι αυτή η παρανοημένη ισότητα που έκανε την γυναίκα να 1. δουλεύει περισσότερο απο τον άντρα και να χάσει την ηρεμία της και το θείο δώρο της οικογένειας 2. να πίνει και να καπνίζει και γενικώς να παίρνει όλες τις βλαβερές συνήθειες του άνδρα που έφεραν καρδιοπάθειες και καρκίνους 3. να προσπαθεί αενάως να αποδεικνύει την «αξία» της μπαίνοντας σε μια αντιπαράθεση χωρίς τέλος που μόνο ψυχικά υγιή άτομα δεν μπορεί να αναθρέψει!

    • Έχεις δίκιο Βασιλεία, στις μέρες μας «ασχήμηνε» η φύση, «ασχήμηνε» κι η γυναίκα….
      Αλλά, αν πάμε πίσω στην εποχή που έγραφε ο Παλαμάς, όπου δεν υπήρχαν καν αυτοκινητόδρομοι, ήταν αναγκαίο και το τρένο… Σήμερα βέβαια η εγκληματική «ανάπτυξη» μας οδηγεί στην καταστροφή…
      Ωστόσο ένα είναι βέβαιο, ότι ο Παλαμάς σε πολλά ποιήματά του ύμνησε τη γυναίκα… Όπως εδώ στο απόσπασμα από το ποίημά του «Γυναίκες»:
      «Εύα, Φραγκίσκα, Λορελάη, Φαίδρα, Μανώ, Χλόη, Κίρκη!
      Τα δολερά, τ’ αμαρτωλά, τα άγια της ομορφάδας
      και των ειδύλλιων η δροσιά μες στη φωτιά του πάθους.
      Μιρέγια, Ελβίρα, Μπεάτρικα, Μινιών, Ιουλία, Ελένη!
      Εσύ, αρμονία των τραγουδιών κ’ εσύ των ονομάτων
      αστερισμέ, κ’ η μπόρα εσύ των γαληνών του Ολύμπου.
      Λάουρες, Διδώ, Κλεοπάτρα, Εδίθ, Οφέλια, Λαίδη Μάκβεθ!
      Βασίλισσες των καρδιών όλων που χτυπάν και χτίζουν
      τους Παρθενώνες των καιρών και στρίγλες των αιμάτων
      που των Ομήρων οι ήρωες χύνουν για σας και σβήνουν.
      Κι εσείς, βωμοί της παρθενιάς, Έλσα, Ελισάβω, Σέντα,
      που ο γίγας ο τετράψυχος, και του ήχου και του λόγου
      δεσπότης, την αθάνατη ζωή για να σας δώσει
      την ποίηση χύνει σάρκα σας, τη μουσική ψυχή σας.
      Κι ακόμα όσες αλόγιαστες κι αμνημόνευτες, όλες,
      παιδούλες, δέσποινες, ξωθιές, δημόσιες, ηρωίδες!…»

  2. Xρυσανθη Καντακου on said:

    »ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΜΕΡΙΝΙ , ΠΟΥ ΜΕ ΜΕΓΑΛΗ ΕΚΠΛΗΞΗ ΕΙΔΑ ΟΤΙ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ ΓΙΑ ΤΗ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΜΕΡΑ , ΘΑ ΗΘΕΛΑ ΝΑ ΠΡΟΣΘΕΣΩ ΚΙ ΕΓΩ ΜΙΑ ΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΟRIANA FALLACI – ΠΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΓΝΩΜΗ ΜΟΥ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΥΧΓΡΟΝΗ ΓΥΝΑΙΚΑ : » Η ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΘΗΚΟΝ , ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΑΠΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ , ΕΙΝΑΙ ΚΑΘΗΚΟΝ . »

    • Ευχαριστώ, Χρυσάνθη…Και, βέβαια, έχει δίκιο η Φαλάτσι…
      Και κάτι ακόμα για την Alda Merini:
      Alda Merini…
      Άρχισε να γράφει στίχους από μικρή. Έζησε δεκαεπτά χρόνια σε ψυχιατρείο, ύμνησε τον έρωτα και την τρέλα, προτάθηκε από τη Γαλλική Ακαδημία για το Νόμπελ Λογοτεχνίας και πέθανε φτωχή. Ένας σπάνιος συνδυασμός, που φέρει το όνομα Άλντα Μερίνι.
      Ένα από τα πρώτα της ποιήματα το αφιέρωσε στον θρυλικό τραπεζίτη Ενρίκο Κούτσια. «Μια μέρα τον συνάντησα στον δρόμο και του είπα: ΄΄Πεινάω΄΄. Εκείνος απάντησε: ΄΄Καλό σημάδι΄΄. Και απομακρύνθηκε». Η πρώτη της συλλογή κυκλοφόρησε το 1953 με τίτλο «Η παρουσία του Ορφέα». Οκτώ χρόνια μετά την έκλεισαν σε άσυλο.
      «Γεννήθηκα προορισμένη να υποφέρω. / Ευχόμουν να πεθάνω. / Αλλά η ζωή ήταν σκληρή:/ με άφησε να επιβιώσω», (Alda Merini).
      «Οι ποιητές εργάζονται τη νύχτα/ όταν ο χρόνος δεν τους βιάζει/ τότε που σβήνει ο θόρυβος του πλήθους/ και φτάνει το λιντσάρισμα των ωρών στο τέλος.» (Alda Merini).

Αφήστε απάντηση στον/στην itzikas Ακύρωση απάντησης